Algeng rökvilla Icesave-borgunarsinna

Það væri of langt mál að rekja og leiðrétta allar rökvillur þeirra, en ein er algengari en aðrar. Í rökfræðinni er sagt að þó ákveðna ályktun megi draga af einhverri forsendu, er ekki þar með sagt að hægt sé að álykta hið gagnstæða, ef þessi sama forsenda er ekki fyrir hendi.

Þetta kallar á frekari útskýringar. Segjum að A sé einhver forsenda og B sé niðurstaða eða ályktun. Ef við gefum okkur að fullyrðingin

Ef A þá B

sé sönn, leiðir það ekki til þess að fullyrðingin

Ef ekki A þá ekki B

sé sönn.

Upphaflega fullyrðingin segir aðeins að ef skilyrði A er fullnægt gildir B. Hún segir ekkert til um B ef skilyrði A er ekki til staðar.

Skoðum hvernig þetta kemur út í umræðunni um Icesave. Mikið hefur verið vitnað í kafla úr tilskipun nr. 94/19 frá ESB um innistæðutryggingar, en þar segir efnislega:

Ef ríki hefur séð til þess að koma á einu eða fleiri kerfum sem tryggja að innstæðueigendur fái bætur og tryggingu [forsenda A í dæminu hér á undan]...

...eru aðildarríkin ekki ábyrg gagnvart innstæðueigendum [ályktun B í dæminu.]

Samkvæmt þessu lögmáli rökfræðinnar er rangt að álykta að fyrst íslenska ríkið sá ekki til þess að koma á fót tryggingarkerfi sem tryggði innistæður við fall Landsbankans sé það ábyrgt gagnvart innistæðueigendum hans (þ.e., ef ekki A þá ekki B.)

En því miður virðast menn hafa mismikla hæfileika til að draga ályktanir. Það kemur vel í ljós í Icesave málinu.

Ef einhver hefur ekki náð þessu er fín grein um þessa tegund rökvillu á íslenska Wikipedia vefnum.

Athugasemdir

[Einar Karl, 28.3.2010 kl. 16:24]

Theodór,

fínt hjá þér að líta á þessa margtuggðu setningu út frá rökfræðinni. Rétt að taka fram að ég lít ekki á mig sem einhvern 'Icesave-borgunarsinna' - mig langar ekkert að borga þessa Icesave skuld, þó svo ég hafi gagnrýnt margt í glórulausum málflutningi ýmissa háværra 'Nei-sinna'. En þú mátt alveg kalla mig samnings-sinna.

En hvað um það, rökfræðinálgun þín sýnir ekki síður hvað Nei-sinnar haf misskilið hrapallega þessa setningu. Því út frá nákvæmlega sömu setningu, 'Ef A þá B', þá fullyrða Nei-sinnar að B sé alltaf satt!

Síðan sem þú vísar á nefnir sem dæmi setninguna: Ef ég er sofandi, þá er ég með augun lokuð.

Það er vissulega rétt að ekki má fullyrða út frá setningunni ég sé ekki með augun lokuð þegar ég er ekki sofandi, þó svo - ef við víkjum nú aðeins frá rökfræðinni - þá sé æði líklegt að ég sé frekar með augun opin þegar ég er ekki sofandi!

Ef hvort er meiri rökvilla, að fullyrða út frá setningunni að það sé einmitt líklegt að ég sé með augun opin þegar ég er ekki sofandi, eða að fullyrða út frá sömu setningu að ég sé ávallt með lokuð augun ?

Raunar er það svo með suma bloggvini þína, að þó þeir virðist glaðvakandi og a.m.k. síblaðrandi, þá eru þeir með lokuð augu og eyru fyrir öllu því sem þeir vilja ekki sjá eða heyra, ef það hentar ekki þeirra einstrengingslega málflutningi.

[Theódór Norðkvist, 28.3.2010 kl. 18:36]

Ég kalla þá borgunarsinna sem vilja að ríkið borgi eða ábyrgist að borga Icesave skuld Landsbankans. Að mörgu leyti er það göfugt að kenna í brjósti um breska og hollenska sparifjáreigendur og vilja gera eitthvað fyrir þá.

Hinsvegar er ekki göfugt að skuldbinda aðra gegn þeirra vilja til að fjármagna bankarekstur í einkaeigu sem fór í gjaldþrot. Ég get ákveðið að gefa til Fjölskylduhjálparinnar en ef ég fer í næsta hús og hóta að berja heimilisföðurinn nema hann gefi líka er ég þá góður maður?

Raunar hafa borgunarsinnar hvorki borgað krónu, evru né pund til innistæðueigendanna sem þeir þykjast vorkenna, aðeins skipað öðrum að borga.

Næstu setningu þína tel ég vera bull. Flestir þeir sem hafna ríkisábyrgð gera það á mörgum forsendum, m.a. samkeppnissjónarmiðum. Það er brot á samkeppnisreglum ESB ef ríkissjóður er bakhjarl allra banka, því þá myndu þýskir bankar með 90 milljón skattgreiðendur á bak við sig alltaf vera með yfirburði.

En hvað sem líður tilfinningum þá get ég fullyrt að ég finn til með sparifjáreigendum sem töpuðu á Icesave reikningunum og finnst framganga Landsbankans skammarleg. Hinsvegar geri ég mér grein fyrir því að ekki er rétt að hjálpa þeim með því að gera flesta okkar eigin landa að öreigum.

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 28.3.2010 kl. 19:58]

:)