Sparifjáreigendur tryggðir - íbúðareigendur í lausu lofti

Mikið er talað um að það verði að tryggja sparnað fólks og að nauðsynlegt sé að hann haldi verðgildi sínu. Hinsvegar tala fáir um nauðsyn þess að tryggja verði verðgildi eignarhluts fólks í íbúðum sínum. Hvers vegna ekki?

Einhver kann að svara að verðmyndun fasteigna eigi sér stað á hinum frjálsa markaði. Íbúð er ekki meira virði en fólk er tilbúið að borga fyrir hana, segja sumir.

Er ekki hægt að segja það sama um beinharða peninga? Hvaða fasta verðgildi hafa þeir? Peningar eru ávísun á verðmæti, sem ganga á milli manna vegna þess að einhverjir reiða þá af hendi sem endurgjald fyrir þjónustu, vörur, fasteignir og önnur verðmæti, ímynduð eða raunveruleg.

Höfum það hugfast að þegar talað er um að hinir og þessir hópar þurfi að fá tap sitt bætt þarf alltaf að taka þá peninga einhvers staðar frá. Þar sem bankarnir eru komnir í eigu ríkisins eru það skattgreiðendur sem bæta sparifjáreigendum það tap sem þeir urðu fyrir við bankahrunið, kjósi ríkið að bæta þeim skaðann. Sama má segja um þá sem vilja fá eftirgjöf á vöxtum, verðbótum eða höfuðstól lána sinna.

Hinsvegar ef sparifjáreigendur, lífeyrissjóðseigendur og lánastofnanir eiga að hafa allt sitt á þurru landi og ekki tapa krónu af sínum peningum hlýtur það sama að gilda um íbúðareigendur. Þeir hafa margir hverjir nýtt sitt sparifé til að koma sér þaki yfir höfuðið og hafa í raun aðeins fjárfest í annarskonar verðmætum en hinir.

Allir peningar eru ávaxtaðir með því að fjárfesta í einhverjum verðmætum, atvinnurekstri sem talinn er arðbær, ferðaþjónustu, áliðnaði, sjávarútvegi, matvælaiðnaði, fasteignum, hugviti og öðrum áþreifanlegum sem óáþreifanlegum verðmætum. Peningar eru líka ávaxtaðir með verðbréfaútgáfu, en yfirleitt eru einhver framantalinna verðmæta á bak við verðbréfin. Falli þau verðmæti í verði leiðir það af sér tap fyrir þá sem fjárfestu í þeim.

Það eru engin rök sem mæla með því að peningar ættu að vera tryggðir frekar en önnur verðmæti eða ávísanir á verðmæti. Ef einhver telur þau rök vera til staðar má sá eða sú hin sama gjarnan koma þeim á framfæri.

Athugasemdir

[Jakobína Ingunn Ólafsdóttir, 9.12.2008 kl. 01:17]

Geir Haarde hefur alvald til þess að halda núverandi pólitískum öflum við völd út kjörtímabilið. Við losnum ekki við þessa spilltu stjórnmálamenn sem þiggja mútur frá auðmönnum, í formi boðsferða í snekkju Jóns Ásgeirs, leynistyrki í kosningasjóði, hálauna störf fyrir börn og ættingja eða aðkomu þeirra að stjórnum fyrirtækja, jólagjafir osfr, nema að gera byltingu.  Við getum valið um að láta þetta lið hneppa börnin okkar í ánauð eða að gera byltingu. Svo einfalt er málið. Það er alvarlegt mál að Geir Haarde og hans lið setur milljóna skuldir á bak hvers einstaklings sem birtist á fæðingadeildinni. 

Burt með ríkisstjórnina, við viljum hreint og óspillt Ísland.

[Þorgeir Ragnarsson 9.12.2008 kl. 18:23]

"Mikið er talað um að það verði að tryggja sparnað fólks og að nauðsynlegt sé að hann haldi verðgildi sínu. Hinsvegar tala fáir um nauðsyn þess að tryggja verði verðgildi eignarhluts fólks í íbúðum sínum. Hvers vegna ekki?"

Áttu við að í raun ættu yfirvöld að taka ákvarðanir um húsnæðisverð á þeim grunni að halda eignarhlut eigenda uppi? Semsagt í raun að banna lækkun húsnæðisverðs? Ef það er raunin þá munu ekki margir vilja kaupa sér húseign á næstunni og það lagar ekki fasteignamarkaðinn. Ungt fólk sem hefur vinnu en hefur enn ekki keypt sér húsnæði mun geta keypt það á viðráðanlegum kjörum, þ.e. ef það tekst að halda niðri verðbólgu. Það myndi ekki geta það ef þessi lausn verður tekin.

Ef þú átt hinsvegar við að hlutur lánveitenda yrði niðurfærður eða afskrifaður sem næmi skilgreindum rétti lántakanda á eignarhlut þá myndi það einungis þýða að hvati til lánastarfsemi í landinu yrði enginn. Það myndi heldur ekki laga fasteignamarkaðinn. Ríkið yrði þá með handafli, gegnum hina nýju ríkisbanka, að lána meira út en öruggt væri að skilaði sér til baka. Þar með væri rekstrargrundvöllur sömu banka brostinn og til þess að halda þeim á floti yrði að seilast í vasa skattgreiðenda. Og hvað myndi ríkið gera varðandi mismunandi fasteignaverðmat eftir svæðum? Varla myndi því haldast uppi að mismuna fólki eftir svæðum svo að jafna yrði út húsnæðisverð með valdi, óháð áhuga fólks á að búa á mismunandi stöðum.

Eða áttu við beinar niðurgreiðslur til húsnæðiseigenda? Yrði miðað við fasta og jafna krónutölu per haus eða yrði miðað við eitthvað hlutfall (sem er auðvitað mismunun líka því þá fengju menn því meira frá ríkinu sem þeir skulduðu meira)?

Mér hugnast engin þessara leiða.

"Hinsvegar ef sparifjáreigendur, lífeyrissjóðseigendur og lánastofnanir eiga að hafa allt sitt á þurru landi og ekki tapa krónu af sínum peningum hlýtur það sama að gilda um íbúðareigendur. Þeir hafa margir hverjir nýtt sitt sparifé til að koma sér þaki yfir höfuðið og hafa í raun aðeins fjárfest í annarskonar verðmætum en hinir."

Málið er einfaldlega það að kerfið er ekki eins og þú lýsir. Þó að við búum við verðtryggingu lána og höfum val um að verðtryggja ákveðnar tegundir sparnaðar gildir þetta ekki um allt. Ýmis óverðtryggð lán eru í umferð, bæði í erlendri mynt og innlendri. Ýmiskonar bankareikningar eru ekki verðtryggðir. Menn þurfa oft að fallast á bindingu til þess að fá verðtrygginguna. Verðtrygging ver lífeyrisinnistæður. Menn þurfa áfram að huga vandlega að því hvort fjárfesting er skynsamleg eða ekki. Ríkið getur engu breytt um það þó að fjárfesting í húsnæði síðustu árin hafi ekki verið skynsamleg.

Þeir sem töldu að húsnæðið væri fjárfesting og sparnaður tóku meiri áhættu en þeir sem ákváðu að spara á innlánsreikningum. Um tíma var verðið hátt og margir græddu um tíma og seldu þá. Færri kvörtuðu þá. Margir hafa þegar leyst út sinn hagnað.

Menn bera til dæmis sína áhættu í hlutabréfaviðskiptum og geta tapað þar öllu sínu og það er hlutskipti margra fjármagnseigenda.

"Allir peningar eru ávaxtaðir með því að fjárfesta í einhverjum verðmætum, atvinnurekstri sem talinn er arðbær, ferðaþjónustu, áliðnaði, sjávarútvegi, matvælaiðnaði, fasteignum, hugviti og öðrum áþreifanlegum sem óáþreifanlegum verðmætum. Peningar eru líka ávaxtaðir með verðbréfaútgáfu, en yfirleitt eru einhver framantalinna verðmæta á bak við verðbréfin. Falli þau verðmæti í verði leiðir það af sér tap fyrir þá sem fjárfestu í þeim.

Það eru engin rök sem mæla með því að peningar ættu að vera tryggðir frekar en önnur verðmæti eða ávísanir á verðmæti. Ef einhver telur þau rök vera til staðar má sá eða sú hin sama gjarnan koma þeim á framfæri."

Það eru SUM innlán og SUM útlán í bönkum sem eru verðtryggð. Kerfið er ekki þannig í dag að allt sem stórir fjármagnseigendur sýsla við sé tryggt. En fólk hefur val um meira öryggi og það er hægt að tryggja sparnað. Fólk VELUR ÞAÐ SJÁLFT hvort það skuldsetur sig.

[Theódór Norðkvist, 9.12.2008 kl. 23:19]

Áttu við að í raun ættu yfirvöld að taka ákvarðanir um húsnæðisverð á þeim grunni að halda eignarhlut eigenda uppi? Semsagt í raun að banna lækkun húsnæðisverðs?

Nei. Það er hægt að hafa aðrar leiðir, t.d. þak á verðbætur á lánin, að þær miðist við eitthvað hámark verðbólgu, sem dæmi 12%.

Nú kann einhver að segja: Það kostar og skattgreiðendur borga. Borga þeir ekki líka fyrir það sem fólk tapaði í peningamarkaðssjóðum? Sem var áhættufjárfesting.

Hér er augljóslega verið að mismuna þeim sem töpuðu sínu fé í peningamarkaðssjóðum á kostnað íbúðareigenda.

Ég er einfaldlega að segja að skuldarar eigi ekki að bera alla áhættuna af lánveitingum og allan herkostnaðinn af verðbólgunni. Byrðunum verður að dreifa. Síðan er bara hægt að líta svo á að verðbréf (skuldabréf og hlutabréf) hafi fallið í gildi og eigendur þeirra eigi þar með að bera það tap.

Sama skuli gilda um íbúðareigendur sem hafa horft upp á milljónir á milljónir ofan hver einn og einstakur fuðra upp af eigin fé íbúðarinnar.

[Þorgeir Ragnarsson 10.12.2008 kl. 00:11]

"Nei. Það er hægt að hafa aðrar leiðir, t.d. þak á verðbætur á lánin, að þær miðist við eitthvað hámark verðbólgu, sem dæmi 12%."

Ég tel reyndar að eignarhlutfall mjög margra í sínu húsnæði hafi verið það lítið að þessi ráðstöfun dugi engan veginn til að tryggja eignarhlut, aðeins brot af honum. Mín skoðun er sú að ef valin er sú leið að setja þak á verðtrygginguna þá yrðu líka allar aðrar aðgerðir yfirvalda og annarra aðila að miðast við að ná niður verðbólgu, svo að hreinlega þyrfti ekki að reyna á þakið. Spurningin er þá hvort ekki þyrfti að hafa hærra þak á verðtryggingu innlána (einungis á upphæðir innan vissra marka), því þó að það sé viss mismunun verður að halda í "skynsemihvatann" í okkar eyðsluþjóðfélagi.

"Nú kann einhver að segja: Það kostar og skattgreiðendur borga. Borga þeir ekki líka fyrir það sem fólk tapaði í peningamarkaðssjóðum? Sem var áhættufjárfesting. Hér er augljóslega verið að mismuna þeim sem töpuðu sínu fé í peningamarkaðssjóðum á kostnað íbúðareigenda."

Ég er sammála þér um þetta, það var engin réttlætanleg ástæða til þess að ríkið greiddi upp tapið í peningamarkaðssjóðunum. Hefðu menn kosið fullt öryggi var þeim í sjálfsvald sett að setja sitt t.d. í ríkisskuldabréf, en þeir vildu meiri ávöxtun og tóku því áhættu sem þeir ættu að bera sjálfir. Þetta eru að mínu mati ein stærstu mistökin sem ríkið hefur gert síðan hrunið varð í haust. Þetta er mismunun og kom til af því að stjórnvöld óttuðust viðbrögðin hjá þeim stóra hópi sem hafði lagt peninga í þessa sjóði.